लमजुङ । लमजुङमा यसवर्ष अलैँची उत्पादनमा कमी आएको छ ।

आवश्यकता अनुसार समयमा पानी नपर्नु, मौसम अनुकूल नहुनु, बोटमा कीरा लाग्नु र बोट सुक्नुलगायतका कारणले यो वर्ष अलैँची उत्पादनमा कमी आएको हो ।

गत वर्षको तुलनामा यो वर्ष करिब ८५ प्रतिशतले उत्पादनमा कमी आएको नेपाल अलैँची जोन कार्यालय लमजुङले जनाएको छ । कार्यालयका अनुसार गत वर्ष जिल्लामा ४०० मेट्रिक टन अलैँची उत्पादन भएको थियो ।

यस वर्ष अलैँचीको उत्पादन घटेर ३५ मेट्रिक टनमा सीमित भएको छ । गत वर्ष अलैँचीको विक्रीबाट रु १८ करोड २० लाख आम्दानी गरेका किसानले यो वर्ष रु तीन करोड ५० लाख मात्र आम्दानी गर्न सकेको कार्यालयले जनाएको छ ।

यसवर्ष रोग प्रकोप, जलवायु परिवर्तन, सिँचाइको कमीलगायतका कारण अलैँची उत्पादनमा भारी गिरावट आएको नेपाल अलैँची व्यवसायी महासङ्घ गण्डकी प्रदेशका संयोजक तथा जिल्ला अध्यक्ष अजय तामाङले बताए । मर्स्याङ्दी गाउँपालिका–७ छिनखोलाका अलैँची किसानसमेत रहेका संयोजक तामाङले गत वर्ष ४५० केजी अलैँची दाना उत्पादन भएकोमा यो वर्ष २०० केजी मात्र उत्पादन भएको बताए।

त्यस्तै, बेँसीशहर नगरपालिका–१० खाँचेका अलैँची किसान सोमबहादुर तामाङको पनि समस्या तथा उत्पादन उस्तै उस्तै भएको छ । तामाङले गत वर्ष करिब २०० किलो अलैँची दाना उत्पादन गरेको र यो वर्ष भने जम्मा ३२ किलो मात्र अलैँची उत्पादन भएको बताए । अलैँची उत्पादन घटे पनि मूल्य भने वृद्धि भएको छ ।

गत वर्ष ४५० किलो अलैँची दाना बिक्रीबाट रु दुई लाख ७० हजार आम्दानी गरेको छिनेखोलाका तामाङले यो वर्ष २०० किलो अलैँची दाना बिक्रीबाटै रु दुई लाख २० हजार आम्दानी गरेका हुन् । खाँचेका तामाङले गत वर्ष रु एक लाख २० हजार आम्दानी गरेकोमा यो वर्ष रु ३५ हजार मात्र आम्दानी गरेको बताए।

गत वर्ष प्रतिकिलो रु ५०० देखि ६०० मा अलैँचीको दाना बिक्री गरेका किसानले यो वर्ष रु एक हजार ५० देखि एक हजार १०० सम्म बिक्री गरेका छन् । अलैँची जोन कार्यालयका अनुसार जिल्लामा गत वर्ष एक हजार ६५ हेक्टर क्षेत्रफलमा अलैँची खेती विस्तार भएको थियो भने चार सय ७९ हेक्टर जमिनमा मात्रै अलैँची उत्पादन भएको थियो ।

व्यावसायिक खेती हुँदै आएको लेकाली क्षेत्रहरूमा अलैँची उत्पादनमा गिरावट आएसँगै मूल्यमा समेत गिरावट हुँदा किसानहरु निराश बनेका छन् । दशकअघि प्रतिकेजी रु २ हजार ५ सयसम्म रहेको अलैँचीको मूल्य अहिले प्रतिकिलो रु आठ सयदेखि नौ सयको हाराहारीमा छ ।

जिल्लामा विसं २०४१ बाट अलैँची खेती विस्तार भएदेखि किसान यस पेसाप्रति आकर्षित हुँदै आएको छ । विसं २०७६ मा जिल्लामा दुई हजार क्विन्टल अलैँची दाना बिक्री गरेर किसानले रु १२ करोड आम्दानी गरेका थिए ।

यसै गरी विसं २०७५ मा ७५० क्विन्टल अलैँची दानाको बिक्रीबाट रु पाँच करोड २५ लाख र विसं २०७४ मा ६०० क्विन्टल अलैँची दाना बिक्रीबाट रु चार करोड ४८ लाख आम्दानी गरेको थियो । जिल्लामा हाल एक हजार ५०० हेक्टर क्षेत्रफल जमिनमा अलैँची खेती हुँदै आए पनि एक हजार २०० हेक्टर क्षेत्रफलमा मात्र उत्पादन हुँदै आएको छ ।

उक्त परियोजनाले अलैँची जोन पकेट क्षेत्रका रुपमा मर्स्याङ्दी गाउँपालिका, बेँसीशहर नगरपालिका, क्व्होलासोथर गाउँपालिका, दोर्दी गाउँपालिका र दूधपोखरी गाउँपालिकालाई घोषणा गरिसकेको छ । सो क्षेत्रमा जिल्लाकै सबैभन्दा बढी अलैँची उत्पादन हुने गरेको बताइएको छ । जिल्लाका किसानले कुनै बेला अलैँची दाना प्रतिकिलो रु दुई हजार २०० सम्ममा बिक्री गर्ने गरेका थिए ।

जिल्लामा ७०० मिटरदेखि एक हजार २०० मिटर उचाइमा साउन्ने, जिर्मले र डम्बरशाही, एक हजार २०० मिटरदेखि एक हजार ६०० मिटर उचाईमा गोलशाही तथा १६ सयदेखि २२ सय मिटर उचाईमा रामशाही र भलाङे जातका अलैँची बिरुवा लगाउँदै आएका छन् ।

उचाइअनुसार फरक फरक समयमा अलैँची पाक्ने हुँदा माथिल्लो क्षेत्रमा लगाइएको अलैँची किसानहरूले असोज महिनामा टिप्ने गर्छन् । अलैँची पाकेपछि टिप्न, छोडाउन र सुकाउन व्यस्त हुन्छन्, उनीहरु । दिनभर टिप्ने, राती छोडाउने र फेरि भट्टीमा सुकाउनुपर्ने हुँदा अलैँची किसानहरू त्यस समयमा व्यस्त हुने गरेका छन् । व्यावसायिक रूपमा अलैँची खेती गरेका जिल्लाका अधिकांश किसानहरूले सुकाएर मात्रै ग्रेडिङ गरी बिक्री गर्ने गरेका छन् ।

लमजुङको १२ सय मिटरभन्दा माथिल्लो भागमा व्यावसायिक अलैँची खेती हुने गरेको छ । जिल्लामा २० हजारभन्दा बढी कृषकले व्यावसायिक अलैँची खेती गर्दै आएका छन् । जिल्लामा लगाइएको अलैँचीका दानाको माग उच्च रहँदै आएको छ । जिल्लामा उत्पादित अलैँचीका दाना भारत हुँदै विभिन्न देशमा पुग्ने गरेको छ । अलैँची व्यवसायमा जिल्लाका किसानको भविष्य राम्रो रहेको छ ।