परिचय

कृषि तथा सहकारी मन्त्रालय नेपाल सरकारको सबैभन्दा माथिल्लो निकाय हो जसले देशको कृषि तथा सहकारी सम्बन्धि सम्पूर्ण जिम्मेवारी लिएको छ।

देशको आवश्यकता र सम्भाव्यता अनुरूप कृषि विकास सम्बन्धी नीति तर्जुमा एवं कार्यान्वयन गर्ने मलू उद्देश्य बोकेको यस मन्त्रालयको लक्ष्य व्यावसायिक एवं प्रतिस्पर्धात्मक कृषि प्रणालीबाट उच्च एवम् दिगो आर्थिक बृद्धि हासिल गरी खाद्य सुरक्षा तथा गरीबी निवारणमायोगदान पुर्‍याउनु हो। यो लक्ष्य प्राप्त गर्न निम्न उद्देश्यहरू राखिएका छन्:

• कृषि उत्पादन एवम् उत्पादकत्व बढाउने।
• व्यावसायिक तथा प्रतिस्पर्धात्मक कृषि प्रणालीका आधारहरूको विकास गरी क्षेत्रीय र विश्व बजारसँग प्रतिस्पर्धात्मक बनाउने।
• प्राकृतिक स्रोत, वातावरण र जैविक विविधताको संरक्षण, सर्म्बर्द्धन एवम् सदुपयोग गर्ने।

सेवाहरू

नेपाल सरकारको कार्य विभाजन नियमावली, २०५७ अनुसुसुसार यस मन्त्रालयले गर्नुपर्ने कार्यर्हहरू यसप्रक्रकार छन्:

• कृषि तथा कृषि उत्पादन सम्बन्धी नीति, योजना तथा कार्यान्वयन सम्बन्धी,
• खाद्यान्न र दलहन, तेलहन, कपास, जुट, उखु, सूर्ति लगायत नगदे तथा औद्योगिक बाली,
• तरकारी तथा फलफूल खेतिको विकास तथा सुधार सम्बन्धी,
• कृषि रसायन माटो सम्बन्धी अनुसन्धान र ज्ञानको उपयोग सम्बन्धी,
• कृषि इन्जिनियरिङ्ग र उन्नत औजार सम्बन्धी,
• कृषि फारम र कृषि केन्द्रहरू सम्बन्धी,
• बाली संरक्षण विषयक अनुसन्धान तथा र्सर्वेक्षण सम्बन्धी,
• कृषि प्रचार प्रसार तथा युवा कृषक कार्यक्रम सम्बन्धी,
• कृषि नर्सरी तथा बिउ बिजनको विकास सम्बन्धी,
• पशुपंक्षी पालन तथा यसको विकास, नश्ल सुधार, दाना र चरन विकास सम्बन्धी,
• पशु चिकित्सा, पशु रोगको रोकथाम र औषधि उत्पादन सम्बन्धी,
• दुग्ध तथा दुग्धोत्पादित वस्तुहरूको विकास सम्बन्धी,
• मत्स्यपालन सम्बन्धी,
• कृषि जन्य वस्तुहरूको बजार तथा मूल्य सम्बन्धी,
• कृषि सामग्री तथा कृषि प्रविधि विकास सम्बन्धी संस्थानहरू, समितिहरू सम्बन्धी,
• कम्पोष्ट मल तथा रसायनिक मल सम्बन्धी,
• सहकारी विकास सम्बन्धी नीति, योजना र कार्यान्वयन सम्बन्धी,
• सहकारी सम्बन्धी संघसंस्थाहरू सम्बन्धी,
• अन्तर्राष्ट्रिय कृषि तथा सहकारी संस्थाहरू सम्बन्धी,
• खाद्य अनुसन्धान सम्बन्धी,
• पशु तथा प्लान्ट क्वारेन्टिन सम्बन्धी,
• मौरीपालन तथा च्याउ, रेसम आदि विशेष बालीहरूको विकास सम्बन्धी,
• कृषि क्षेत्रको बीउ बिजन, बिरुवा, पशुपंक्षी, माछा भुरा आदिको जात, नश्लको गुणस्तर
• निर्धारण प्रमाणीकरण र नियमन सम्बन्धी,
• कृषि क्षेत्रसँग सम्बन्धित विषयमा अध्ययन, अनुसन्धान, र्सर्भेक्षण एवम् तालीम सम्बन्धी,
• कृषि सेवा अर्न्तर्गतका समूह र उप-समूह सम्बन्धी नियुक्ति, सरुवा, बढुवा, सुरू नियुक्तिको
• न्यूनतम शैक्षिक योग्यता र बढुवामा गणना हुने सम्बन्धित विषयको शैक्षिक योग्यताको
• निर्धारण तथा विभागीय कारवाही आदि सम्बन्धी।