पञ्चबलीको कुसंस्कार
दसैँ तिहारका आफ्नै आध्यात्मिक महत्त्वहरू भए पनि हामीहरूले यिनमा आजभोलि पण्डीत्याई, आडम्बर, पाखण्ड र कुसंस्कार मिसाएर आज यिनको शुद्ध मर्म बिर्सेर अन्धपरम्परामा मात्र सीमित राखेका छौँ । हामीले आजभोलि गर्ने धर्म कर्म पनि यस्तै छन् । हाम्रो उपवास पनि यस्तै छ, पानी खान नमिल्ने रे तर चिनी जुन शाकाहारी नै होइन त्यसले बनेका मिठाई भने खान मिल्ने रे ! घोर कलियुग आयो भन्थे यो पनि त्यसैले निम्ताएको बुद्धि भ्रष्ट हुनुपर्छ । आज यस्तै स्वास्थ्यसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध राख्ने केही अन्धपरम्पराका बारेमा केही कुरा गरौँ ।
पञ्चबली: वास्तवमा पञ्चबलीमा राँगो, बोको, कुखुरा, हाँस, परेवा लगायत पशुहरू काट्ने होइन । पञ्चबलीको साँचो अर्थ हो हामी भित्र भएका पाँच अहङ्कार वा मनोवृत्तिको बलि दिने । यी अहङ्कार वा मनोवृत्तिहरू हुन:
– काम
– क्रोध
– लोभ
– मोह
– इश्र्या/द्वैष
तर हामी आफ्ना मनोवृत्तिको साटो बिचरा निर्दोष प्राणीहरूलाई नै मार्न तम्सन्छौं त्यो पनि आफ्नो जिब्रोको निम्ति । विडम्बना । यो एक प्रकारको पागलपन नै हो । पाखण्ड तथा आडम्बरको एक उदाहरण ।
यस्तै अब रोग भगाउन दिनुपर्ने पञ्चबलीको कुरा गरौँ । स्वस्थकर रहन हामीले दिनुपर्ने पञ्चबलीहरू हुन्:
- मद्यपान, धूम्रपान तथा कुलत
- चिल्लो विकृत खाना, जंकफूड
- अत्यधिक तनाव
- रातो मासु, विकृत पकाइएका मासु
- अल्छीपन र लापरबाही
यस्तै टिका लगाउनुको पनि आफ्नै आध्यात्मिक अर्थ छ र जमरा दिनुको पनि । जमरा टाउकोमा लाउने होइन, यो त खाने हो । राम्ररी तयार गरिएको गहूँ, जौ आदिका जमरालाई ‘पृथ्वीको अमृत’ नामले चिनिन्छ । जमरामा शरीर निर्विषिकरण वा डिटक्स गर्ने, पोषक तत्त्व प्रदान गर्ने, असाध्यै मानिएका रोगहरू समेत ठिक गर्ने शक्ति भएको अनुसन्धानहरूले प्रमाणित गरिसकेका छन् । त्यसैले जमरालाई खाने गर्नाले थुप्रै स्वास्थ्य लाभ हुन्छ ।
यहाँको दसैँ तिहार पनि स्वस्थमय, आनन्दमय र समृद्धिमय बितोस् । यी पर्वमा सबैको उन्नति, सुस्वास्थ्य र प्रगतिको कामना गरौँ र कामनाले मात्र पुग्दैन । स्वस्थ खाना खाऔँ र खुवाऔँ अनि सुरक्षित रहौँ ।
डा. पौडेल अर्थोन्युरो हेल्थकेयरका संस्थापक निर्देशक हुन् ।
प्रतिक्रिया दिनुहोस
