विषय प्रवेश :
सामान्यतः उद्यमशीलता, युवा अर्थतन्त्र शब्दको शाब्दिक अर्थ फरक फरक भएता पनि यी एक अर्काका बिच अन्तसम्बन्धित छन् । कुनै पनि समाजको समृद्धि समाजको तब मात्र कल्पना गर्न जब उद्यमशीलता, युवा अर्थतन्त्र अन्तर घोलित हुन्छ । समाज आफैमा एक बहुआयमिक विषय हो । जसले आर्थिक संस्कृति, राजनैतिक, भौतिक र नैतिक रूपमा गाँसिएको हुन्छ । त्यसले समाजको आर्थिक विकास गर्नका लागि उद्यमशीलता र युवा एक पूर्वआवश्यक तत्त्व हुन्छ ।
उद्यमशीलता
नवीनतम व्यवसायको तयारी गर्ने, व्यवसायको स्थापना गर्ने, त्यसको अनुसन्धान गर्ने, सञ्चालनको लागि तीव्र इच्छाशक्तिm र सृजनशीलताको क्षमता हुनु नै उद्यमशीलता हो । उद्यमशीलता उत्पादनको साधन पनि हो । उद्यमशीलता संस्कृतिको विकासले नागरिकहरूलाई पेसा व्यवसायप्रति आकर्षित गराई जोखिम बहन गर्न र सिर्जनशील कार्यलाई आर्थिक क्रियाकलापसँग आबद्ध गर्न मदत गर्दछ । स्थानीय स्तर देखी नै उत्पादन र उत्पादकत्व वृद्धि तथा रोजगारीको सिर्जना गरी अर्थतन्त्रलाई गतिशीलता दिन उद्यमशीलता विकास महत्त्वपूर्ण आयाम हो । नव प्रवर्द्धनात्मक तथा अन्वेषणात्मक वस्तु सेवा उत्पादन स्थानीय स्तरमा उपलब्ध स्रोत, साधन, पुँजी र प्रविधिको उपयोग एवम् सिपमूलक तालिम र वित्तीय पहुँचको विस्तारबाट उद्यमशीलता विकास गर्न सकिन्छ ।
शिक्षालाई व्यावसायिक बनाई युवा पुस्तामा उद्यमशील संस्कृतिको विकास गरी सीपमूलक तथा व्यावसायिक तालिमलाई उद्यमशीलतामा आबद्ध गरी छरिएर रहेका उद्यम विकास कायक्रमलाई एकीकृत र प्रभावकारी बनाउनु पर्दछ । लघु, घरेलु तथा साना उद्यमीको वित्तीय स्रोतको क्षमताको वृद्धि गरी परियोजनाको प्रस्ताव विश्लेषण र मूल्याङ्कनका आधारमा उत्पादनमूलक उद्योग व्यवसायमा ऋण लगानीका लागि बैङ्क तथा वित्तीय संस्था अग्रसर हुनुपर्दछ ।
नेपालमा सङ्घीयताको कार्यन्वनसँगै प्रदेश र स्थानीय तहसम्म उद्योग तथा कलकारखाना दर्ता उद्यमशीलता र रोजगारी सम्बन्धी सेवा नीति कानुन र संस्थागत स्थायी व्यवस्थासँगै वित्तीय क्षेत्रको विस्तार र दायरा बढ्दै जानु, स्वरोजगारी र आन्तरिक रोजगारी सिर्जना राष्ट्रिय प्राथमिकतामा पर्नु, मुलुकमा सक्रिय जनसङ्ख्याको अनुपात वृद्धि हुनु र युवा जनशक्ति उद्यमप्रति आकर्षण बढ्नुले नेपालमा उद्यमशीलताको विकासमा छलाङ मार्न सहयोग पुग्ने देखिन्छ ।
युवा
राष्ट्रिय विकासमा युवा सहभागिता अभिवृद्धि गर्दै राजनीतिक, सामाजिक र आर्थिक अधिकारहरूको पूर्ण उपयोग गर्न वातावरण तयार गरी युवाको सर्वाङ्गीण विकास सशक्तीकरण र युवा उद्यमशीलताका लागि शिक्षा स्वास्थ्य रोजगारी लगायतका क्षेत्रमा विशेष अवसर प्रदान गर्न नीतिगत तथा संवैधानिक व्यवस्था रहेको छ । संयुक्त राष्ट्रसङ्घीय सुरक्षा परिषद् , दिगो विकास लक्ष्य र यूथ भिजन २०२५ ले युवाको विकास र सहभागितामा जोड दिएको छ । नेपालको कूल जनसङ्ख्याको ४०।३५ प्रतिशत युवा रहेको जनसाङ्ख्यिक लाभको अवसरलाई पुँजीकृत गरी मुलुकको आर्थिक समृद्धिमा युवाको योगदानलाई सुनिश्चित गर्न सकिन्छ ।
राष्ट्रिय विकासलाई आर्थिक विकास अपरिहार्य छ । आर्थिक विकासमा लागि उद्यमशीलता विकास अपरिहार्य छ, उद्यमशीलता विकासका युवा एक पूर्वआवश्यक तत्त्व हो । उद्यमीले देशको आर्थिक विकासमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दछ । स्वरोजगार तथा रोजगारीको अवसर सिर्जना गरी राष्ट्रको आर्थिक समृद्धिमा उल्लेख्य योगदान पुर्याउँछ । देशको औद्योगिकीकरणमा उद्यमीको सबै भन्दा महत्त्वपूर्ण भूमिका हुन्छ । सरकार र समाजले केवल औद्योगिक वातावरणमा मात्र सिर्जना गर्दछ । औद्योगिक क्षेत्र अतिरिक्त कृषि तथा सेवा क्षेत्रको उत्थानमा समेत सक्रिय भूमिका हुन्छ । राष्ट्रको आर्थिक विकास गर्नका लागि उद्यमशीलताको अद्वितीय भूमिका हुन्छ । देशको आर्थिक विकासको मूल आधार नै उद्यमशीलता हो । अर्थतन्त्रको विकासका लागि उद्यमीको भूमिका निम्न छन् ।
पुँजी निमार्ण गर्न,
रोजगारी वृद्धि गर्न,
उत्पादकत्व वृद्धि गर्न,
निर्यात प्रवर्द्धन गर्न,
औद्योगिकीकरण गर्न,
सन्तुलित तथा न्यायपूर्ण विकासका लागि,
उपलब्ध प्राकृतिक तथा मानवीय संसाधनको सदुपयोग गर्न,
गुणस्तरीय जीवनयापनका लागि,
राष्ट्रको कूल गार्हस्थ्य उत्पादनमा वृद्धि गर्न,
अन्त्यमा : नेपालको आर्थिक विकासको आधार उद्यमशीलता हो । वर्तमान समयमा युवा शक्तिलाई उद्यमशीलतामा परिणत गर्न सके देशको आर्थिक समृद्धि यहीँ पुस्तामा सम्भव हुने देखिन्छ ।